Kwestia bezpieczeństwa przy eksploatowaniu urządzeń do transportu bliskiego realizowana jest w oparciu o rygorystyczne normy oraz wytyczne, które regulują warunki użytkowania tego typu maszyn. Bezpieczeństwo operowania urządzeniami służącymi do przenoszenia ciężkich ładunków o nierzadko nieporęcznych gabarytach stanowi obecnie jeden z istotniejszych aspektów związany z doborem maszyny do warunków i specyfiki zakładów produkcyjnych.
Prawny aspekt bezpiecznej eksploatacji urządzeń do transportu bliskiego
Żurawie, wyciągarki, suwnice oraz manipulatory przemysłowe podlegają dozorowi technicznemu zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. 2012 poz. 1468). Sposób wykonywania dozoru technicznego w stosunku do ww. maszyn określa rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz.U. 2003 nr 193 poz. 1890). Poza zapisami prawnymi, wymaga się, by urządzenia do transportu bliskiego posiadały dokumenty upoważniające do ich eksploatacji. Taką dokumentację wystawia Urząd Dozoru Technicznego.
Typ urządzenia a bezpieczeństwo jego eksploatowania w zakładach przemysłowych
Żurawie
Praca żurawi polega na przemieszczaniu ładunków w pionie oraz poziomie. Mogą być one wykorzystywane do szeregu prac w ramach operacji transportu bliskiego. Awarie występujące w żurawiach determinowane są głównie poprzez błędy operatora, przekroczenie dopuszczalnego udźwigu oraz niezgodne z instrukcją użytkowanie żurawi. Duże niebezpieczeństwo stwarzane jest podczas pracy żurawi w warunkach kolizyjnych, gdy promienie żurawi nachodzą na siebie. Eksploatacja tego typu urządzeń wymaga odpowiednio przeszkolonych i certyfikowanych pracowników, natomiast płynność i efektywność ruchu w zakładzie produkcyjnym ograniczana jest przez szereg niezbędnych czynności koniecznych do wykonania przed i po przystąpieniu do pracy przez operatora. Istnieje więc dosyć wysokie ryzyko uszkodzenia maszyny przy jej nieprawidłowym eksploatowaniu. Żurawie stanowią również pewne zagrożenie dla bezpieczeństwa w środowisku pracy.
Wyciągarki
Podwieszone pod sufitem lub konstrukcja wsporczą wyciągarki i wciągniki wyposażane są w elektryczne jednostki napędowe. Ich eksploatowanie może być zlecone wyłącznie operatorom posiadającym uprawienia kat. I i II WT. Istnieje wiele obostrzeń eksploatacyjnych, jakie należy spełnić, by bezpiecznie obsługiwać wyciągarki. Podczas pracy z tego typu urządzeniami służącymi do transportu bliskiego w zakładach przemysłowych należy uważać na luźny ubiór oraz dłonie, które mogą zostać wciągnięte do bębna wyciągarek. W przypadku nieprawidłowego ułożenia liny w bębnie lub jej nadmiarowej ilości wyciągarka może zostać zablokowana. Przy intensywnej pracy lub wciąganiu zbyt dużego ciężaru wyciągarka może się przegrzać, co w krytycznych sytuacjach może spowodować upuszczenie ładunku.
Suwnice
Suwnice to dźwignice pracujące w ruchu przerywanym. Wyposażone są we wciągniki lub wyciągarki, które wykorzystywane są do transportu bliskiego w zakładach przemysłowych. Ich praca ograniczana jest przez wysokość podnoszenia i opuszczania, szerokość mostu oraz przez tor jazdy suwnicy.
Prawidłowa eksploatacja suwnic zależna jest od prawidłowego stanu technicznego maszyny, który możliwy jest od uzyskania wyłącznie po przeprowadzeniu rozległych i kompleksowych czynności konserwacyjnych. Utrzymanie suwnic w prawidłowym stanie technicznym jest zarówno praco-, jak i czasochłonne.
Konieczne jest okresowe przeprowadzanie pomiarów parametrów instalacji elektrycznych, skuteczności działania wyłączników krańcowych, zabezpieczeń nadprądowych, stopnia zużycia elementów eksploatacyjnych, a także prawidłowego działania prowadników do kabli i układu jezdnego. Nie można zapomnieć również o stanie toru jazdy. Oddzielnym czynnościom konserwacyjnym podlegają zamontowane wyciągarki lub wciągniki.
W związku ze skomplikowaniem konstrukcyjnym i użytkowym suwnic, podlegają one rygorystycznym zasadom eksploatacyjnym, które w pewien sposób ograniczają wydajność i wymagają obsługi przez wykwalifikowany personel. Konieczne jest prowadzenie statystyk operacyjnych, monitorowanie Konstrukcyjnego Okresu Pracy, a także nadzorowanie parametrów związanych z bezpieczeństwem pracy suwnicy – temperatury, przeciążeń i zatrzymań awaryjnych. Mimo rozległych działań prewencyjnych stosowanych przy eksploatowaniu suwnic, zakłady pracy wciąż odnotowują wykolejenie się lub uszkodzenie kluczowych elementów konstrukcyjnych suwnic, co tworzy ogromne niebezpieczeństwo dla całego zakładu przemysłowego. Najczęstszym powodem awarii i wypadów z udziałem suwnic jest czynnik ludzki.
Manipulatory
Manipulatory stanowią jedną z bardziej docenianych grup urządzeń służących do transportu bliskiego w zakładach przemysłowych. Odznaczają się o wiele lepszą ergonomią i wydajnością pracy. Zdecydowana większość manipulatorów jest obsługiwana przez jednego operatora, a przebywanie osób postronnych w zakresie pracy urządzenia jest zakazane. Manipulatory zajmują zdecydowanie mniej powierzchni użytkowej zakładu, a jednocześnie ich konstrukcja sprawia, że są o wiele bezpieczniejszym rozwiązaniem niż suwnice, żurawie i wyciągarki. Dodatkowo, warto wspomnieć, że manipulatory przemysłowe są zawsze „szyte na miarę” zastanych warunków otoczenia (zob. manipulator przemysłowy: gotowy czy robiony na zamówienie?).
Wysokiej klasy manipulatory przemysłowe Dalmec wyposażone są w szereg rozwiązań dbających o bezpieczeństwo pracy, operatora i urządzenia. Jednym z istotniejszych zabezpieczeń jest wyposażanie manipulatorów w akumulatory powietrzne. Są to zbiorniki zapasowego powietrza, które umożliwiają dokończenie operacji transportowej w przypadku wyczerpania się sprężonego powietrza w zbiorniku właściwym lub innej usterce manipulatora. Dzięki zabezpieczeniu anty-upadkowemu manipulatory nie upuszczą przenoszonego produktu. Warto nadmienić, że manipulatory Dalmec są w stanie transportować produkty o nietypowych gabarytach i wadze od 6 do nawet 1500 kg.
Przed zbyt szybką lub raptowną pracą, która mogłaby zagrozić operatorowi, maszynie lub otoczeniu, manipulatory załączają ochronne systemy dławiące. Na jakość pracy wpływa również komfortowa, ergonomiczna rękojeść, która umożliwia operatorowi wygodną pracę (zob. manipulatory przemysłowe pomagają eliminować problem chorób MSD). Co więcej, manipulatory przemysłowe Dalmec umożliwiają również pełne operowanie przenoszonym produktem, co znacząco wpływa na efektywność pracy.